آرشیو مهر ماه 1403

دانش هنر های رزمی با استاد مهدی صارمی نژاد

سروتونین و تناسب اندام

سروتونین (Serotonin) یک ماده شیمیایی و نوعی انتقال‌دهنده عصبی است که در مغز، روده و پلاکت‌های خون یافت می‌شود. این ماده نقش مهمی در تنظیم حالت روحی، خواب، اشتها، حافظه و حتی رفتارهای اجتماعی دارد.
سروتونین معمولاً به عنوان "هورمون خوشحالی" شناخته می‌شود، زیرا میزان آن می‌تواند بر خلق‌وخو و احساسات تأثیر بگذارد.
 
نقش‌های اصلی سروتونین
1. تنظیم خلق‌وخو: سطوح متعادل سروتونین به احساس آرامش و خوشحالی کمک می‌کند. کمبود سروتونین ممکن است با افسردگی و اضطراب مرتبط باشد.
2. تنظیم خواب: سروتونین به تولید ملاتونین (هورمون تنظیم‌کننده چرخه خواب) کمک می‌کند.
3. کنترل اشتها و هضم غذا: سروتونین بر تنظیم گرسنگی و مصرف غذا نیز تأثیر می‌گذارد.
4. عملکرد سیستم گوارش: بخش زیادی از سروتونین در روده تولید می‌شود و به تنظیم حرکت روده کمک می‌کند.
 
عدم تعادل سروتونین می‌تواند مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، بی‌خوابی و مشکلات گوارشی را به همراه داشته باشد.
 
سروتونین می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر تناسب اندام و وزن تأثیر بگذارد. این تأثیرات عمدتاً به دلیل نقش سروتونین در تنظیم اشتها، خلق‌وخو، و سطح انرژی در بدن است.

در زیر به برخی از این تأثیرات اشاره می‌شود:

 1. کنترل اشتها و هوس‌های غذایی:
سروتونین به عنوان یک تنظیم‌کننده اشتها عمل می‌کند و می‌تواند میل به خوردن را کاهش دهد. سطوح بالای سروتونین ممکن است به کاهش ولع نسبت به غذاهای شیرین و پرکالری منجر شود. در واقع، زمانی که سطح سروتونین پایین باشد، افراد بیشتر تمایل به مصرف غذاهای پرکربوهیدرات و پرچرب دارند، که می‌تواند منجر به افزایش وزن شود.
 
 2. تأثیر بر خلق‌وخو و انگیزه:
سروتونین نقش مهمی در تنظیم خلق‌وخو و احساسات ایفا می‌کند. افرادی که سطوح سروتونین پایینی دارند، معمولاً با افسردگی، استرس و اضطراب مواجه می‌شوند که می‌تواند منجر به پرخوری احساسی (emotional eating) شود. وقتی خلق‌وخو بهتر باشد، انگیزه و انرژی برای انجام فعالیت‌های بدنی و ورزش نیز بیشتر خواهد بود.
 
 3. تنظیم خواب:
سروتونین در تنظیم چرخه خواب و بیداری نقش دارد و به تولید هورمون ملاتونین کمک می‌کند. کیفیت خواب مناسب برای تنظیم هورمون‌های گرسنگی (مانند گرلین و لپتین) ضروری است. اگر خواب مختل شود، این هورمون‌ها به هم می‌ریزند و می‌تواند به پرخوری و افزایش وزن منجر شود.
 
 4. تأثیر بر سیستم گوارشی:
بیشتر سروتونین بدن در روده‌ها تولید می‌شود و می‌تواند بر سرعت هضم و حرکت غذا در دستگاه گوارش تأثیر بگذارد. سطح بهینه سروتونین به حفظ سلامت دستگاه گوارش و تنظیم عملکرد آن کمک می‌کند.

 5. کنترل مصرف کالری:
سروتونین به مغز سیگنال می‌دهد که بدن سیر شده و نیازی به مصرف بیشتر غذا نیست. بنابراین، سطوح کافی از سروتونین می‌تواند از پرخوری جلوگیری کند و مصرف کالری را در طول روز کنترل نماید.
 
حفظ تعادل سروتونین در بدن می‌تواند به کاهش ولع غذایی، بهبود خلق‌وخو و افزایش انگیزه برای ورزش کمک کند و در نهایت به حفظ یا دستیابی به تناسب اندام کمک کند.
۰ ۰

تاثیر ذهن آگاهی بر تناسب اندام

ذهن‌آگاهی (Mindfulness) به معنای آگاهی لحظه‌به‌لحظه و توجه عمدی به زمان حال است، بدون قضاوت یا واکنش احساسی.
این تمرین به فرد کمک می‌کند که بر افکار، احساسات و تجربیات درونی خود متمرکز شود و آن‌ها را به‌گونه‌ای مشاهده کند که گویی ناظر خارجی است، بدون اینکه دچار افکار مزاحم یا استرس شود.
 
ذهن‌آگاهی ریشه در سنت‌های بودایی و مراقبه دارد، اما امروزه به عنوان یک روش علمی و روان‌شناختی برای مدیریت استرس، افزایش تمرکز و بهبود سلامت روانی به‌کار گرفته می‌شود. تمرینات ذهن‌آگاهی معمولاً شامل مراقبه‌های تنفسی، آگاهی از بدن، و تکنیک‌های ساده‌ای مثل توجه به لحظه‌ی حال حین فعالیت‌های روزمره می‌شود.
 
فواید آن شامل کاهش اضطراب و افسردگی، بهبود کیفیت خواب، افزایش تاب‌آوری در برابر استرس و افزایش توانایی تصمیم‌گیری است. به طور کلی، ذهن‌آگاهی به فرد کمک می‌کند که درک عمیق‌تری از خود و محیط اطرافش داشته باشد و آرامش بیشتری در زندگی روزمره تجربه کند.
 
 
تاثیر ذهن آگاهی بر تناسب اندام

ذهن‌آگاهی می‌تواند به طور غیرمستقیم تأثیر مثبتی بر تناسب اندام بگذارد، زیرا با تغییر الگوهای فکری و رفتاری، به بهبود عادات غذایی، افزایش انگیزه برای فعالیت بدنی، و کاهش استرس کمک می‌کند. در اینجا چند مورد از تأثیرات مثبت ذهن‌آگاهی بر تناسب اندام را بررسی می‌کنیم:
 
 1. کاهش خوردن احساسی و پرخوری:
ذهن‌آگاهی به افراد کمک می‌کند تا از احساسات و افکار خود آگاه‌تر شوند و بین گرسنگی واقعی و خوردن احساسی (خوردن به دلیل استرس، خستگی یا بی‌حوصلگی) تمایز قائل شوند. این تمرین می‌تواند از پرخوری و خوردن غذاهای ناسالم جلوگیری کند و به فرد کمک کند تا با کنترل اشتها و هوس‌های غذایی، انتخاب‌های سالم‌تری داشته باشد.
 
 2. آگاهی از انتخاب‌های غذایی:
با تمرکز بر لحظه حال، افراد می‌توانند به شیوه‌ای آگاهانه‌تر غذا بخورند. به این ترتیب، توجه به طعم، بو، بافت و احساس هنگام خوردن، سبب می‌شود که از هر لقمه بیشتر لذت ببرند و کمتر بدون فکر غذا بخورند، که این امر می‌تواند به کاهش کالری دریافتی و کنترل وزن کمک کند.
 
 3. مدیریت استرس:
استرس یکی از عوامل اصلی افزایش وزن و چاقی است، زیرا می‌تواند هورمون کورتیزول را افزایش داده و میل به خوردن غذاهای پرکالری و شیرین را تقویت کند. ذهن‌آگاهی با کاهش استرس و اضطراب، به تنظیم این هورمون‌ها کمک کرده و احتمال افزایش وزن ناشی از استرس را کاهش می‌دهد.

4. بهبود کیفیت خواب:
ذهن‌آگاهی با کاهش اضطراب و بهبود کیفیت خواب، می‌تواند به تناسب اندام کمک کند. خواب ناکافی باعث اختلال در تنظیم هورمون‌های مرتبط با گرسنگی (گرلین و لپتین) شده و میل به پرخوری را افزایش می‌دهد. خواب بهتر به تنظیم اشتها و حفظ وزن سالم کمک می‌کند.
 
 5. ایجاد ارتباط بهتر با بدن:
تمرین‌های ذهن‌آگاهی مانند مدیتیشن‌های آگاهی از بدن (Body Scan) به افراد کمک می‌کنند که با نیازها و احساسات بدن خود بیشتر آشنا شوند و به نشانه‌های گرسنگی، سیری و خستگی پاسخ مناسب دهند. این ارتباط بهتر می‌تواند از عادات ناسالم مانند خوردن بیش از حد یا ورزش‌های افراطی جلوگیری کند.
6. افزایش انگیزه برای ورزش:
ذهن‌آگاهی می‌تواند به افزایش تمرکز و حضور ذهن در هنگام ورزش کمک کند. این حضور ذهن نه تنها لذت از فعالیت بدنی را افزایش می‌دهد، بلکه باعث می‌شود فرد با بدن خود هماهنگ‌تر شود و به نیازهای آن بهتر پاسخ دهد. همچنین، تمرکز بر فواید و احساسات مثبت پس از ورزش، می‌تواند انگیزه فرد را برای ادامه فعالیت بدنی بیشتر کند.

 
 
به طور کلی، ذهن‌آگاهی می‌تواند به فرد کمک کند تا رابطه سالم‌تری با بدن و غذا برقرار کند، انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشد و به جای پیروی از رژیم‌های محدودکننده، به تدریج سبک زندگی سالم‌تری را در پیش گیرد.
 
 
 
 
 
۰ ۰

هورمون پاداش و تناسب اندام

مهدی صارمی نژاد- هورمون پاداش و تناسب اندام

دوپامین یک نوع انتقال‌دهنده عصبی (نورترانسمیتر) در مغز است که نقش حیاتی در بسیاری از فرآیندهای روانی و فیزیکی بدن ایفا می‌کند. این ماده شیمیایی سیگنال‌ها را بین سلول‌های عصبی منتقل می‌کند و در فعالیت‌های مختلف مغز و سیستم عصبی مرکزی دخیل است. 

دوپامین در بدن وظایف مختلف و مهمی را به عهده دارد مانند سیستم پاداش و لذت، حرکت و کنترل عضلات، یادگیری و حافظه، تنظیم خلق‌و‌خو، کنترل توجه و تمرکز و ...

دوپامین تأثیرات گسترده‌ای  که بر بدن دارد، در تناسب اندام نیز نقش کلیدی ایفا میکند. زیرا این ماده شیمیایی با انگیزه، رفتار، انرژی و حتی کنترل تغذیه مرتبط است. در ادامه این مطلب تأثیرات دوپامین بر تناسب اندام را از جنبه های مختلف بررسی میکنیم که برگرفته از کارگاه تناسب اندام مهدی صارمی نژاد روانشناس بالینی و مشاور شیراز می باشد:
 
 ۱. افزایش انگیزه برای ورزش و فعالیت بدنی:
دوپامین به عنوان ماده‌ای که در سیستم پاداش مغز نقش دارد، باعث ایجاد احساس لذت و پاداش می‌شود. این ماده هنگام انجام فعالیت‌های بدنی یا رسیدن به اهداف ورزشی، ترشح می‌شود و فرد احساس رضایت و انگیزه بیشتری برای ادامه تمرینات پیدا می‌کند. این امر باعث می‌شود که فرد نه تنها فعالیت بدنی منظم‌تری داشته باشد، بلکه از آن لذت ببرد.
 
 ۲. بهبود کنترل اشتها و رفتارهای غذایی:
دوپامین نقش کلیدی در تنظیم اشتها و میل به غذا دارد. افرادی که سطح دوپامین متعادلی دارند، تمایل به انتخاب غذاهای سالم و کنترل بهتر وعده‌های غذایی دارند. از طرف دیگر، کاهش دوپامین ممکن است باعث افزایش تمایل به مصرف غذاهای پرکالری و ناسالم شود که می‌تواند به افزایش وزن و مشکلات تناسب اندام منجر شود.
 
 ۳. افزایش انرژی و عملکرد ورزشی:
دوپامین به بهبود عملکرد فیزیکی کمک می‌کند. این ماده انرژی و سرزندگی را افزایش می‌دهد و به ورزشکاران کمک می‌کند تمرینات سنگین‌تر و طولانی‌تر را تحمل کنند. این امر باعث بهبود توانایی‌های بدنی و استقامت در طول تمرینات می‌شود.
 
 ۴. کاهش استرس و افزایش تمرکز:
دوپامین باعث کاهش استرس و بهبود خلق و خو می‌شود که برای تمرینات ورزشی اهمیت زیادی دارد. وقتی سطح دوپامین به درستی تنظیم باشد، افراد کمتر تحت تأثیر اضطراب یا استرس قرار می‌گیرند و تمرکزشان بر روی تمرینات بهبود می‌یابد. تمرکز بیشتر باعث کارایی بهتر در ورزش و دستیابی به نتایج سریع‌تر می‌شود.
 
 ۵. تأثیر بر ریکاوری و خواب:
دوپامین به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک می‌کند. خواب مناسب برای بازیابی عضلات و ریکاوری بعد از تمرینات ضروری است. افرادی که سطح دوپامین مناسبی دارند، معمولاً خواب بهتری تجربه می‌کنند که منجر به ریکاوری بهتر و آمادگی بیشتر برای تمرینات روز بعد می‌شود.
 
 ۶. مدیریت وزن و سوزاندن چربی:
دوپامین از طریق تأثیر بر متابولیسم بدن، به مدیریت وزن کمک می‌کند. زمانی که سطح دوپامین مناسب باشد، فرد تمایل کمتری به پرخوری و مصرف غذاهای ناسالم دارد و به‌طور طبیعی بدن تمایل بیشتری به سوزاندن کالری و چربی دارد.
 
 ۷. جلوگیری از رفتارهای اعتیادی:
دوپامین به دلیل ارتباطش با سیستم پاداش، در رفتارهای اعتیادی نیز نقش دارد. مصرف بیش‌ازحد غذاهای پرچرب و شیرین می‌تواند به ترشح دوپامین بیش‌ازحد منجر شود و فرد را به این نوع غذاها وابسته کند. با کنترل سطح دوپامین، این رفتارهای اعتیادی کاهش یافته و بهبود تغذیه و تناسب اندام راحت‌تر می‌شود.

 مشکلات ناشی از عدم تعادل دوپامین:
- کمبود دوپامین: می‌تواند به اختلالاتی مانند افسردگی، پارکینسون، و کاهش انگیزه، افزایش وزن، افزایش استرس و ... منجر شود.
- افزایش بیش‌ازحد دوپامین: ممکن است به رفتارهای اعتیادی، روان‌پریشی یا بیماری‌هایی مانند اسکیزوفرنی منجر شود.
 
به طور کلی، دوپامین از طریق افزایش انگیزه، بهبود تمرکز و مدیریت اشتها، به ارتقای سطح تناسب اندام کمک می‌کند. تنظیم درست این ماده در مغز می‌تواند تأثیرات چشمگیری بر سبک زندگی فعال و سالم داشته باشد.
 
 
 
 
 
۰ ۰