ورزش

دانش هنر های رزمی با استاد مهدی صارمی نژاد

تأثیر ورزش بر حافظه و یادگیری

 

ورزش و فعالیت بدنی سال‌هاست که به عنوان عاملی مؤثر بر سلامت اندام‌های حیاتی مانند قلب، ریه و عضلات شناخته می‌شوند. اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که تأثیر ورزش بر مغز و حافظه نیز بسیار چشمگیر است. ورزش منظم با افزایش جریان خون و اکسیژن به مغز، عملکرد شناختی، تمرکز و حافظه را تقویت می‌کند. حتی در سطح سلولی و مولکولی، مغز به فعالیت‌های فیزیکی واکنش نشان می‌دهد و تغییرات مثبتی را تجربه می‌کند.

به علاوه، ورزش خلق‌وخو را بهبود داده، استرس و افسردگی را کاهش می‌دهد و به عنوان یک روش ساده و طبیعی برای افزایش یادگیری و تقویت حافظه توصیه می‌شود.

مهم‌ترین اثرات ورزش بر حافظه و یادگیری

  1. افزایش جریان خون به مغز
    ورزش موجب تقویت گردش خون و اکسیژن‌رسانی بهتر به مغز می‌شود. این فرآیند باعث بهبود تمرکز، پردازش اطلاعات و حافظه می‌گردد.

  2. تولید نورون‌های جدید (نوروجنسیس)
    فعالیت بدنی منظم به رشد نورون‌های جدید در هیپوکامپ – بخشی از مغز که وظیفه حافظه و یادگیری را بر عهده دارد – کمک می‌کند.

  3. کاهش استرس و اضطراب
    ورزش با کاهش هورمون کورتیزول (هورمون استرس) شرایطی ایجاد می‌کند که ذهن آرام‌تر و آماده‌تر برای یادگیری باشد.

  4. ترشح اندورفین‌ها و بهبود خلق‌وخو
    هنگام ورزش، اندورفین‌ها ترشح می‌شوند که علاوه بر ایجاد حس شادی، انگیزه برای مطالعه و یادگیری را افزایش می‌دهند.

  5. بهبود کیفیت خواب
    خواب کافی و عمیق برای تثبیت حافظه ضروری است. ورزش منظم نقش مهمی در تنظیم خواب و در نتیجه تقویت فرآیندهای یادگیری دارد.

  6. تقویت ساختارهای مغزی
    مطالعات نشان داده‌اند که ورزش به تقویت ماده سفید و ماده خاکستری مغز کمک می‌کند. این دو بخش در پردازش اطلاعات و ذخیره حافظه اهمیت زیادی دارند.

کدام ورزش‌ها برای حافظه و یادگیری مفیدترند؟

تحقیقات نشان داده است که تقریباً هر نوع حرکت بدنی برای مغز مفید است؛ از پیاده‌روی و دویدن گرفته تا یوگا، تای‌چی و حتی رقص. با این حال، شدت و نوع ورزش می‌تواند تأثیرات متفاوتی بر عملکرد شناختی داشته باشد. نکته مهم این است که فعالیت بدنی مستمر داشته باشید، نه صرفاً ورزش‌های سنگین یا مقطعی.

جمع‌بندی: ورزش، ابزاری قدرتمند برای تقویت حافظه

ورزش نه‌تنها سلامت جسم را تضمین می‌کند، بلکه یکی از بهترین راه‌ها برای تقویت حافظه، افزایش یادگیری و بهبود عملکرد مغز است. با داشتن برنامه ورزشی منظم می‌توانید هم از استرس و اضطراب دور شوید و هم توان ذهنی و حافظه خود را ارتقا دهید.

۰ ۰

اصل به تعویق انداختن لذت و تناسب‌اندام


در بسیاری از تصمیم‌گیری‌های روزمره، انسان با دو گزینه مواجه است: کسب پاداش فوری با ارزش کمتر یا صبر برای دستیابی به پاداش بزرگ‌تر اما با تأخیر. مفهوم "به تعویق انداختن لذت" (Delay of Gratification) برای اولین بار به‌صورت برجسته در آزمایش معروف مارشمالو استنفورد توسط والتر میشل (Walter Mischel) در دهه ۱۹۶۰ مطرح شد. نتایج این پژوهش، نشان‌دهنده‌ی ارتباط قوی بین توانایی در تأخیر انداختن لذت و موفقیت بلندمدت در حوزه‌هایی چون تحصیل، شغل، سلامت روان و روابط بین‌فردی بود.

مبانی نظری

اصل به تعویق انداختن لذت در حوزه روان‌شناسی شناختی و رفتاری، به عنوان جزئی از خودکنترلی (self-regulation) و تاب‌آوری هیجانی شناخته می‌شود. نظریه‌های مرتبط شامل موارد زیرند:

  • نظریه کنترل دوگانه (Dual-Process Theory): طبق این نظریه، رفتار انسان حاصل تعامل دو سیستم ذهنی است—سیستم سریع، هیجانی و خودانگیخته در برابر سیستم کند، منطقی و آینده‌نگر. تأخیر لذت زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم دوم غلبه کند.

  • نظریه قدرت اراده (Ego Depletion): تأخیر لذت به انرژی روانی (self-control resources) نیاز دارد و این منابع محدود هستند. بنابراین خستگی، استرس یا گرسنگی می‌توانند این توانایی را کاهش دهند.

    پژوهش‌ها و یافته‌های کلیدی

    آزمایش مارشمالو (Mischel et al., 1972)

    در این پژوهش، از کودکان خواسته شد بین خوردن یک مارشمالو در لحظه یا صبر کردن برای دریافت دو عدد مارشمالو انتخاب کنند. پیگیری طولی این کودکان نشان داد افرادی که توانستند صبر کنند:

    • نمرات SAT بالاتری داشتند.

    • کمتر دچار چاقی، اعتیاد یا مشکلات رفتاری شدند.

    • مهارت‌های اجتماعی و موفقیت تحصیلی بیشتری کسب کردند.

    تحقیقات جدیدتر

    مطالعات بعدی با استفاده از fMRI و تست‌های شناختی نشان داده‌اند که فعالیت بیشتر در ناحیه پیش‌پیشانی مغز (Prefrontal Cortex) با توانایی تأخیر لذت ارتباط دارد، در حالی که فعالیت ناحیه آمیگدال بیشتر با پاسخ‌های هیجانی و فوری مرتبط است.

    عوامل مؤثر بر توانایی تأخیر لذت

    1. عوامل فردی:

      • هوش هیجانی بالا

      • آموزش‌های دوران کودکی

      • عزت‌نفس و تصویر ذهنی مثبت از خود

    2. عوامل محیطی:

      • قابل پیش‌بینی بودن محیط

      • پاداش‌های معتبر و تجربه‌های اعتمادساز

      • الگوهای تربیتی والدین (کنترل در برابر سهل‌گیری)

    3. فرهنگ:

      • فرهنگ‌های فردگراتر ممکن است گرایش بیشتری به پاداش‌های فوری داشته باشند.

      • در مقابل، فرهنگ‌های جمع‌گرا بیشتر به کنترل فردی و تأخیر لذت بها می‌دهند.

    کاربردهای عملی

    1. در آموزش:

      • آموزش خودکنترلی در مدارس می‌تواند موفقیت تحصیلی را افزایش دهد.

      • بازی‌ها و تمرین‌های کنترل تکانه در کودکان مؤثر هستند.

    2. در سلامت جسم و روان:

      • تعویق لذت در رژیم‌های غذایی، ورزش منظم و ترک اعتیاد نقش کلیدی دارد.

      • درمان‌های شناختی-رفتاری (CBT) نیز این مهارت را تقویت می‌کنند.

    3. در مدیریت مالی و اقتصادی:

      • توانایی در پس‌انداز، سرمایه‌گذاری و جلوگیری از خریدهای احساسی، نمونه‌هایی از کاربرد این اصل‌اند.


همانطور که گفته شد، ارتباط اصل به تعویق انداختن لذت با تناسب اندام بسیار مستقیم و علمی است و در پژوهش‌های متعدد روان‌شناسی و سلامت رفتاری به آن پرداخته شده است. در ادامه، این ارتباط به‌صورت تحلیلی توضیح داده می‌شود که چکیده‌ای از کارگاه تناسب‌اندام روانشناس بالینی مهدی صارمی نژاد است:

چگونه تعویق لذت به تناسب اندام کمک می‌کند؟

1. مقاومت در برابر وسوسه‌های غذایی

افرادی که توانایی به تعویق انداختن لذت دارند، راحت‌تر می‌توانند در برابر وسوسه‌های کوتاه‌مدتی مثل:

  • خوردن شیرینی، فست‌فود یا خوراکی‌های پرکالری

  • خوردن از روی هیجان یا استرس

  • پرخوری در میهمانی‌ها یا هنگام تماشای تلویزیون

مقاومت کنند؛ چراکه نگاه‌شان به هدف بلندمدت مثل کاهش وزن یا تناسب اندام معطوف است، نه لذت لحظه‌ای.

2. پایبندی به برنامه ورزشی و غذایی

داشتن برنامه‌ غذایی یا ورزشی بدون پشتوانه‌ی خودکنترلی، پایدار نمی‌ماند. افرادی که این اصل را درونی کرده‌اند:

  • تمرینات ورزشی را حتی در روزهای بی‌حوصلگی رها نمی‌کنند.

  • غذاهای سالم را با آگاهی انتخاب می‌کنند، حتی اگر کمتر لذت فوری داشته باشند.

  • در برابر خوراکی‌های فوری اما بی‌ارزش، “نه” گفتن را تمرین کرده‌اند.

3. کاهش پرخوری احساسی (Emotional Eating)

تعویق لذت با توانایی مدیریت هیجانات در ارتباط است. کسی که می‌تواند لذت آنی غذا خوردن را به تعویق بیندازد، کمتر دچار پرخوری ناشی از اضطراب، تنهایی یا خستگی می‌شود، که این یکی از دلایل رایج افزایش وزن است.

4. کنترل کالری دریافتی بدون سخت‌گیری شدید

افرادی که مهارت تأخیر در لذت دارند، معمولاً:

  • آهسته‌تر غذا می‌خورند.

  • پیش از رسیدن به سیری کامل، خوردن را متوقف می‌کنند (مثل قانون 80%).

  • با آگاهی و تمرکز غذا می‌خورند، نه با عجله و بی‌حوصلگی.

این رفتارها منجر به کاهش طبیعی و بدون اجبار کالری مصرفی می‌شود.

5. پایداری بلندمدت در حفظ وزن

رژیم‌های سریع و محدودکننده معمولاً در بلندمدت شکست می‌خورند، اما کسانی که در خود توانایی به تعویق انداختن پاداش را پرورش داده‌اند، بیشتر به سمت:

  • تغییر سبک زندگی پایدار

  • تثبیت عادت‌های سالم

  • و در نتیجه تناسب اندام ماندگار می‌روند.

 شواهد علمی:

  • در مطالعه‌ای از دانشگاه کلمبیا (2014)، نشان داده شد که افراد با توانایی بالاتر در تأخیر لذت، BMI پایین‌تری داشتند و احتمال چاقی در آن‌ها کمتر بود.

  • مطالعه‌ای در ژورنال Appetite (2017) بیان کرد که تمرین تعویق لذت می‌تواند میزان پرخوری احساسی را کاهش داده و به کنترل وزن کمک کند.

نتیجه:

اصل به تعویق انداختن لذت نه‌تنها یک مهارت روان‌شناختی ارزشمند، بلکه ابزاری حیاتی برای دستیابی و حفظ تناسب اندام است. این مهارت، فرد را توانمند می‌سازد تا میان میل لحظه‌ای و هدف بلندمدت تعادل برقرار کند—و همین تعادل، پایه‌ای‌ترین عامل در مسیر سالم ماندن و خوب ماندن است.

۰ ۰

چرا تناسب اندام همان چیزی ست که نیاز دارید؟!

مهدی صارمی نژاد- تناسب اندام

تناسب اندام از جنبه‌های مختلف زندگی اهمیت زیادی دارد، زیرا نه‌تنها بر سلامت جسمانی تأثیر می‌گذارد، بلکه از نظر روحی، روانی و اجتماعی نیز نقش بسزایی ایفا می‌کند.

در ادامه به دلایل اصلی اهمیت تناسب اندام می‌پردازیم:
 
1. سلامت جسمانی
 
پیشگیری از بیماری‌ها: داشتن تناسب اندام خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت نوع 2، فشار خون بالا و چاقی را کاهش می‌دهد.
 
تقویت سیستم ایمنی: فعالیت بدنی منظم سیستم ایمنی را تقویت می‌کند و بدن را در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر می‌سازد.
 
افزایش انرژی: بدن متناسب انرژی بیشتری دارد و در طول روز پرانرژی‌تر خواهید بود.
 
انعطاف‌پذیری و قدرت: تناسب اندام کمک می‌کند بدن قوی‌تر و انعطاف‌پذیرتر باشد و از آسیب‌های جسمی جلوگیری شود.
 
 
2. سلامت روانی و عاطفی
 
کاهش استرس: ورزش و فعالیت بدنی هورمون‌های استرس‌زا را کاهش می‌دهد و آرامش ذهنی به همراه دارد.
 
افزایش اعتماد به نفس: داشتن بدنی متناسب احساس خوبی به شما می‌دهد و اعتماد به نفستان را تقویت می‌کند.
 
پیشگیری از افسردگی: فعالیت بدنی با افزایش تولید اندورفین، به بهبود خلق‌وخو و کاهش افسردگی کمک می‌کند.
 
 
3. کارایی روزمره
 
بهبود کیفیت خواب: بدن متناسب نیاز به خواب را بهبود می‌بخشد و خواب عمیق‌تری را فراهم می‌کند.
 
افزایش تمرکز و بهره‌وری: فعالیت بدنی منظم باعث افزایش گردش خون به مغز می‌شود و توانایی تمرکز و کارایی ذهنی را بالا می‌برد.
 
جلوگیری از فرسودگی زودرس: تناسب اندام از پیری زودرس پیشگیری می‌کند و توانایی انجام وظایف روزمره را حفظ می‌کند.
 
 
4. زیبایی و جذابیت ظاهری
 
تناسب اندام باعث بهبود ظاهر بدن و افزایش جذابیت می‌شود، که می‌تواند حس بهتری از خودتان به شما بدهد.
 
 
5. روابط اجتماعی بهتر
 
افراد متناسب معمولاً احساس راحتی بیشتری در تعاملات اجتماعی دارند و روابط اجتماعی‌شان بهبود پیدا می‌کند.
 
 
چگونه به تناسب اندام برسیم؟
 
رژیم غذایی سالم و متعادل
 
ورزش منظم (حداقل 150 دقیقه فعالیت متوسط در هفته)
 
خواب کافی
 
پرهیز از استرس‌های طولانی‌مدت
 
 
 
تناسب اندام نه‌تنها برای سلامت جسمی، بلکه برای کیفیت کلی زندگی مهم است. با تلاش برای داشتن یک سبک زندگی سالم و فعال، می‌توانید از مزایای بی‌شمار آن بهره‌مند شوید.
 
 
۰ ۰

گرلین و تناسب اندام: کلید کنترل اشتها و حفظ وزن ایده آل

هورمون گرلین- مهدی صارمی نژاد

گرلین (Ghrelin) یک هورمون پپتیدی است که اغلب به آن هورمون گرسنگی می‌گویند. این هورمون توسط معده تولید می‌شود و نقشی کلیدی در تنظیم اشتها و تعادل انرژی بدن دارد.
در ادامه به توضیح و تشریح هورمون گرلین و نقش آن در بدن میپردازیم که خلاصه ای از کارگاه تناسب اندام مهدی صارمی نژاد میباشد:

ویژگی‌ها و عملکرد گرلین

 
1. تحریک اشتها:
 
گرلین زمانی که معده خالی است تولید و وارد جریان خون می‌شود.
 
این هورمون به هیپوتالاموس در مغز پیام می‌دهد که احساس گرسنگی ایجاد کند.
 
پس از خوردن غذا، سطح گرلین کاهش می‌یابد.
 
 
 
2. تنظیم وزن و تعادل انرژی:
 
سطح بالای گرلین می‌تواند باعث افزایش اشتها و مصرف غذا شود.
 
این هورمون می‌تواند در افزایش وزن و چاقی نقش داشته باشد، به‌ویژه در افرادی که گرلین آن‌ها به خوبی تنظیم نمی‌شود.
 
 
 
3. اثرات متابولیک:
 
گرلین به کنترل استفاده از ذخایر چربی بدن و سطح انسولین کمک می‌کند.
 
در برخی موارد، ممکن است متابولیسم را کاهش دهد و ذخیره چربی را افزایش دهد.
 
 
 
4. نقش در سایر فرایندها:
 
علاوه بر اشتها، گرلین بر عملکرد قلب، رشد سلول‌ها، و تنظیم خواب نیز تأثیر می‌گذارد.

هورمون گرلین تأثیر مستقیمی بر تناسب اندام دارد، زیرا اشتها، ذخیره چربی، و تعادل انرژی را تنظیم می‌کند. عملکرد آن به گونه‌ای است که می‌تواند فرآیند کاهش یا افزایش وزن را تسهیل یا دشوار کند.
 

تأثیرات گرلین بر تناسب اندام

 
1. افزایش اشتها
 
گرلین با تحریک هیپوتالاموس باعث ایجاد حس گرسنگی می‌شود.
 
اگر سطح گرلین بالا باشد، ممکن است تمایل به پرخوری افزایش یابد، که به تجمع چربی و افزایش وزن منجر می‌شود.
 
 
2. تأثیر بر متابولیسم
 
گرلین می‌تواند سرعت متابولیسم را کاهش دهد، به‌ویژه در شرایط کم‌کالری یا رژیم‌های سخت. این کاهش متابولیسم باعث می‌شود بدن انرژی کمتری بسوزاند و ذخایر چربی بیشتری نگه دارد.
 
 
3. تجمع چربی در بدن
 
سطوح بالای گرلین ممکن است ذخیره چربی را در بدن افزایش دهد، زیرا این هورمون به بدن سیگنال می‌دهد که انرژی بیشتری ذخیره کند.
 
به همین دلیل، در افرادی که دچار پرخوری یا مقاومت به گرلین هستند، چاقی راحت‌تر رخ می‌دهد.
 
 
4. اثر معکوس بر کاهش وزن
 
در زمان کاهش وزن، سطح گرلین معمولاً افزایش می‌یابد. این یک مکانیسم دفاعی طبیعی بدن است که می‌خواهد ذخایر انرژی را حفظ کند.
 
افزایش گرلین در رژیم‌های سخت می‌تواند منجر به افزایش اشتها و کند شدن روند کاهش وزن شود.
 
 
5. تأثیر بر چربی‌سوزی و عضله‌سازی
 
گرلین به تنهایی مانع از چربی‌سوزی نمی‌شود، اما با افزایش اشتها و کاهش متابولیسم، می‌تواند در شرایط نامناسب بدن را به سمت ذخیره چربی هدایت کند.
 
همچنین ممکن است تعادل بین توده چربی و عضله را مختل کند، به‌ویژه اگر سطح گرلین در مدت طولانی بالا باشد.


چگونه گرلین را کنترل کنیم؟

 
1. مصرف غذاهای پروتئینی و فیبردار:
 
این نوع غذاها سیری طولانی‌تری ایجاد کرده و سطح گرلین را کاهش می‌دهند.
 
 
 
2. خواب کافی:
 
خواب مناسب به تنظیم سطح هورمون‌های گرسنگی (گرلین و لپتین) کمک می‌کند.
 
 
 
3. پرهیز از استرس:
 
استرس می‌تواند سطح گرلین را افزایش دهد و اشتهای شما را بیشتر کند.



ارتباط گرلین با سایر هورمون‌ها:

 
گرلین با لپتین (هورمون سیری) تعامل دارد.
 
گرلین اشتها را تحریک می‌کند.
 
لپتین سیری را تقویت می‌کند.
تعادل این دو هورمون برای تنظیم وزن و اشتها ضروری است.

گرلین یک هورمون حیاتی است که اگر کنترل شود، می‌تواند به کاهش وزن و تناسب اندام کمک کند. با ایجاد تعادل در سبک زندگی (ورزش، تغذیه و خواب) می‌توان اثرات منفی آن را به حداقل رساند و روند دستیابی به تناسب اندام را تسریع کرد.
 
 
 
 
 


 
 
 
 
۰ ۰

انسولین چیست و چه تاثیری بر تناسب اندام دارد؟

مهدی صارمی نژاد- انسولین

انسولین
 یک هورمون پروتئینی است که توسط سلول‌های بتا در لوزالمعده (پانکراس) تولید می‌شود.

انسولین نقش حیاتی در تنظیم متابولیسم و استفاده از انرژی در بدن دارد. این هورمون به طور مستقیم سطح قند خون را کنترل کرده و سوخت‌وساز کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها را مدیریت می‌کند.

از وظایف انسولین میتوان به تنظیم سطح قند خون، ذخیره انرژی به صورت گلیکوژن، کنترل متابولیسم چربی ها، ساخت پروتئین و رشد سلولی و ... اشاره کرد.

همچنین هورمون انسولین تأثیر زیادی بر تناسب اندام و وزن بدن دارد، زیرا نقش مهمی در تنظیم ذخیره‌سازی و مصرف انرژی در بدن ایفا می‌کند. این تأثیرات می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم به افزایش یا کاهش وزن کمک کند.
در ادامه به بیان تاثیرات انسواین بر تناسب اندام میپردازیم که برگرفته از کارگاه تناسب اندام مهدی صارمی نژاد روانشناس بالینی میباشد:

1. ذخیره چربی و افزایش وزن

انسولین زمانی که در مقادیر زیاد ترشح می‌شود (مانند زمانی که غذاهای پُرکربوهیدرات مصرف می‌کنیم)، به سلول‌های چربی سیگنال می‌دهد که گلوکز را به چربی تبدیل و ذخیره کنند. به همین دلیل، افزایش سطح انسولین می‌تواند منجر به ذخیره بیشتر چربی در بدن شود. به ویژه، رژیم‌های غذایی با قند و کربوهیدرات بالا می‌توانند سطح انسولین را به طور مداوم بالا نگه دارند و باعث افزایش وزن شوند.

2. کاهش چربی‌سوزی

انسولین از تجزیه چربی‌ها جلوگیری می‌کند. هنگامی که سطح انسولین بالا باشد، بدن ترجیح می‌دهد از گلوکز به جای چربی به عنوان منبع انرژی استفاده کند. این امر باعث می‌شود که در حضور مقادیر زیاد انسولین، چربی‌سوزی کاهش یابد و بدن به جای چربی، گلوکز را بسوزاند.

3. تأثیر بر اشتها و ولع غذایی

نوسانات شدید در سطح انسولین (به خصوص بعد از مصرف غذاهای شیرین و پُرکربوهیدرات) می‌تواند باعث افزایش ولع غذایی شود. افزایش ناگهانی انسولین منجر به کاهش سریع قند خون می‌شود و این کاهش ممکن است حس گرسنگی را تقویت کند و فرد به خوردن بیشتر تمایل پیدا کند، که می‌تواند به افزایش وزن منجر شود.

4. حساسیت به انسولین و سلامت متابولیکی

افرادی که حساسیت به انسولین خوبی دارند، بدنشان به مقدار کمتری از این هورمون نیاز دارد و بهتر می‌توانند انرژی را از غذاها استفاده کنند، که این امر به کنترل وزن کمک می‌کند. اما مقاومت به انسولین (وضعیتی که بدن به انسولین پاسخ کافی نمی‌دهد) می‌تواند منجر به ذخیره‌سازی چربی بیشتر، افزایش وزن و حتی دیابت نوع 2 شود. ورزش و تغذیه سالم می‌توانند حساسیت به انسولین را بهبود بخشند.

5. کمک به عضله‌سازی

انسولین به انتقال اسیدهای آمینه به سلول‌های عضلانی کمک می‌کند و برای سنتز پروتئین و رشد عضلات ضروری است. بنابراین، در افرادی که ورزش می‌کنند، انسولین در کنار رژیم غذایی مناسب می‌تواند به افزایش توده عضلانی کمک کند، که خود به افزایش متابولیسم و تناسب اندام کمک می‌کند.

انسولین می‌تواند هم به کاهش و هم به افزایش وزن کمک کند؛ به شرطی که به تعادل آن توجه شود. برای بهره‌گیری از اثرات مثبت انسولین بر تناسب اندام، انتخاب غذاهای کم کربوهیدرات و غنی از فیبر، ورزش منظم و مدیریت استرس می‌توانند مؤثر باشند.

 
۰ ۰

تاثیر ذهن آگاهی بر تناسب اندام

مهدی صارمی نژاد- ذهن آگاهی
ذهن‌آگاهی (Mindfulness) به معنای آگاهی لحظه‌به‌لحظه و توجه عمدی به زمان حال است، بدون قضاوت یا واکنش احساسی.
این تمرین به فرد کمک می‌کند که بر افکار، احساسات و تجربیات درونی خود متمرکز شود و آن‌ها را به‌گونه‌ای مشاهده کند که گویی ناظر خارجی است، بدون اینکه دچار افکار مزاحم یا استرس شود.
 
ذهن‌آگاهی ریشه در سنت‌های بودایی و مراقبه دارد، اما امروزه به عنوان یک روش علمی و روان‌شناختی برای مدیریت استرس، افزایش تمرکز و بهبود سلامت روانی به‌کار گرفته می‌شود. تمرینات ذهن‌آگاهی معمولاً شامل مراقبه‌های تنفسی، آگاهی از بدن، و تکنیک‌های ساده‌ای مثل توجه به لحظه‌ی حال حین فعالیت‌های روزمره می‌شود.
 
فواید آن شامل کاهش اضطراب و افسردگی، بهبود کیفیت خواب، افزایش تاب‌آوری در برابر استرس و افزایش توانایی تصمیم‌گیری است. به طور کلی، ذهن‌آگاهی به فرد کمک می‌کند که درک عمیق‌تری از خود و محیط اطرافش داشته باشد و آرامش بیشتری در زندگی روزمره تجربه کند.
 
 
تاثیر ذهن آگاهی بر تناسب اندام

ذهن‌آگاهی می‌تواند به طور غیرمستقیم تأثیر مثبتی بر تناسب اندام بگذارد، زیرا با تغییر الگوهای فکری و رفتاری، به بهبود عادات غذایی، افزایش انگیزه برای فعالیت بدنی، و کاهش استرس کمک می‌کند. در اینجا چند مورد از تأثیرات مثبت ذهن‌آگاهی بر تناسب اندام را بررسی می‌کنیم:
 
 1. کاهش خوردن احساسی و پرخوری:
ذهن‌آگاهی به افراد کمک می‌کند تا از احساسات و افکار خود آگاه‌تر شوند و بین گرسنگی واقعی و خوردن احساسی (خوردن به دلیل استرس، خستگی یا بی‌حوصلگی) تمایز قائل شوند. این تمرین می‌تواند از پرخوری و خوردن غذاهای ناسالم جلوگیری کند و به فرد کمک کند تا با کنترل اشتها و هوس‌های غذایی، انتخاب‌های سالم‌تری داشته باشد.
 
 2. آگاهی از انتخاب‌های غذایی:
با تمرکز بر لحظه حال، افراد می‌توانند به شیوه‌ای آگاهانه‌تر غذا بخورند. به این ترتیب، توجه به طعم، بو، بافت و احساس هنگام خوردن، سبب می‌شود که از هر لقمه بیشتر لذت ببرند و کمتر بدون فکر غذا بخورند، که این امر می‌تواند به کاهش کالری دریافتی و کنترل وزن کمک کند.
 
 3. مدیریت استرس:
استرس یکی از عوامل اصلی افزایش وزن و چاقی است، زیرا می‌تواند هورمون کورتیزول را افزایش داده و میل به خوردن غذاهای پرکالری و شیرین را تقویت کند. ذهن‌آگاهی با کاهش استرس و اضطراب، به تنظیم این هورمون‌ها کمک کرده و احتمال افزایش وزن ناشی از استرس را کاهش می‌دهد.

4. بهبود کیفیت خواب:
ذهن‌آگاهی با کاهش اضطراب و بهبود کیفیت خواب، می‌تواند به تناسب اندام کمک کند. خواب ناکافی باعث اختلال در تنظیم هورمون‌های مرتبط با گرسنگی (گرلین و لپتین) شده و میل به پرخوری را افزایش می‌دهد. خواب بهتر به تنظیم اشتها و حفظ وزن سالم کمک می‌کند.
 
 5. ایجاد ارتباط بهتر با بدن:
تمرین‌های ذهن‌آگاهی مانند مدیتیشن‌های آگاهی از بدن (Body Scan) به افراد کمک می‌کنند که با نیازها و احساسات بدن خود بیشتر آشنا شوند و به نشانه‌های گرسنگی، سیری و خستگی پاسخ مناسب دهند. این ارتباط بهتر می‌تواند از عادات ناسالم مانند خوردن بیش از حد یا ورزش‌های افراطی جلوگیری کند.
6. افزایش انگیزه برای ورزش:
ذهن‌آگاهی می‌تواند به افزایش تمرکز و حضور ذهن در هنگام ورزش کمک کند. این حضور ذهن نه تنها لذت از فعالیت بدنی را افزایش می‌دهد، بلکه باعث می‌شود فرد با بدن خود هماهنگ‌تر شود و به نیازهای آن بهتر پاسخ دهد. همچنین، تمرکز بر فواید و احساسات مثبت پس از ورزش، می‌تواند انگیزه فرد را برای ادامه فعالیت بدنی بیشتر کند.

 
 
به طور کلی، ذهن‌آگاهی می‌تواند به فرد کمک کند تا رابطه سالم‌تری با بدن و غذا برقرار کند، انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشد و به جای پیروی از رژیم‌های محدودکننده، به تدریج سبک زندگی سالم‌تری را در پیش گیرد.
 
 
 
 
 
۰ ۰

هورمون پاداش و تناسب اندام

مهدی صارمی نژاد- هورمون پاداش و تناسب اندام

دوپامین یک نوع انتقال‌دهنده عصبی (نورترانسمیتر) در مغز است که نقش حیاتی در بسیاری از فرآیندهای روانی و فیزیکی بدن ایفا می‌کند. این ماده شیمیایی سیگنال‌ها را بین سلول‌های عصبی منتقل می‌کند و در فعالیت‌های مختلف مغز و سیستم عصبی مرکزی دخیل است. 

دوپامین در بدن وظایف مختلف و مهمی را به عهده دارد مانند سیستم پاداش و لذت، حرکت و کنترل عضلات، یادگیری و حافظه، تنظیم خلق‌و‌خو، کنترل توجه و تمرکز و ...

دوپامین تأثیرات گسترده‌ای  که بر بدن دارد، در تناسب اندام نیز نقش کلیدی ایفا میکند. زیرا این ماده شیمیایی با انگیزه، رفتار، انرژی و حتی کنترل تغذیه مرتبط است. در ادامه این مطلب تأثیرات دوپامین بر تناسب اندام را از جنبه های مختلف بررسی میکنیم که برگرفته از کارگاه تناسب اندام مهدی صارمی نژاد روانشناس بالینی و مشاور شیراز می باشد:
 
 ۱. افزایش انگیزه برای ورزش و فعالیت بدنی:
دوپامین به عنوان ماده‌ای که در سیستم پاداش مغز نقش دارد، باعث ایجاد احساس لذت و پاداش می‌شود. این ماده هنگام انجام فعالیت‌های بدنی یا رسیدن به اهداف ورزشی، ترشح می‌شود و فرد احساس رضایت و انگیزه بیشتری برای ادامه تمرینات پیدا می‌کند. این امر باعث می‌شود که فرد نه تنها فعالیت بدنی منظم‌تری داشته باشد، بلکه از آن لذت ببرد.
 
 ۲. بهبود کنترل اشتها و رفتارهای غذایی:
دوپامین نقش کلیدی در تنظیم اشتها و میل به غذا دارد. افرادی که سطح دوپامین متعادلی دارند، تمایل به انتخاب غذاهای سالم و کنترل بهتر وعده‌های غذایی دارند. از طرف دیگر، کاهش دوپامین ممکن است باعث افزایش تمایل به مصرف غذاهای پرکالری و ناسالم شود که می‌تواند به افزایش وزن و مشکلات تناسب اندام منجر شود.
 
 ۳. افزایش انرژی و عملکرد ورزشی:
دوپامین به بهبود عملکرد فیزیکی کمک می‌کند. این ماده انرژی و سرزندگی را افزایش می‌دهد و به ورزشکاران کمک می‌کند تمرینات سنگین‌تر و طولانی‌تر را تحمل کنند. این امر باعث بهبود توانایی‌های بدنی و استقامت در طول تمرینات می‌شود.
 
 ۴. کاهش استرس و افزایش تمرکز:
دوپامین باعث کاهش استرس و بهبود خلق و خو می‌شود که برای تمرینات ورزشی اهمیت زیادی دارد. وقتی سطح دوپامین به درستی تنظیم باشد، افراد کمتر تحت تأثیر اضطراب یا استرس قرار می‌گیرند و تمرکزشان بر روی تمرینات بهبود می‌یابد. تمرکز بیشتر باعث کارایی بهتر در ورزش و دستیابی به نتایج سریع‌تر می‌شود.
 
 ۵. تأثیر بر ریکاوری و خواب:
دوپامین به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک می‌کند. خواب مناسب برای بازیابی عضلات و ریکاوری بعد از تمرینات ضروری است. افرادی که سطح دوپامین مناسبی دارند، معمولاً خواب بهتری تجربه می‌کنند که منجر به ریکاوری بهتر و آمادگی بیشتر برای تمرینات روز بعد می‌شود.
 
 ۶. مدیریت وزن و سوزاندن چربی:
دوپامین از طریق تأثیر بر متابولیسم بدن، به مدیریت وزن کمک می‌کند. زمانی که سطح دوپامین مناسب باشد، فرد تمایل کمتری به پرخوری و مصرف غذاهای ناسالم دارد و به‌طور طبیعی بدن تمایل بیشتری به سوزاندن کالری و چربی دارد.
 
 ۷. جلوگیری از رفتارهای اعتیادی:
دوپامین به دلیل ارتباطش با سیستم پاداش، در رفتارهای اعتیادی نیز نقش دارد. مصرف بیش‌ازحد غذاهای پرچرب و شیرین می‌تواند به ترشح دوپامین بیش‌ازحد منجر شود و فرد را به این نوع غذاها وابسته کند. با کنترل سطح دوپامین، این رفتارهای اعتیادی کاهش یافته و بهبود تغذیه و تناسب اندام راحت‌تر می‌شود.

 مشکلات ناشی از عدم تعادل دوپامین:
- کمبود دوپامین: می‌تواند به اختلالاتی مانند افسردگی، پارکینسون، و کاهش انگیزه، افزایش وزن، افزایش استرس و ... منجر شود.
- افزایش بیش‌ازحد دوپامین: ممکن است به رفتارهای اعتیادی، روان‌پریشی یا بیماری‌هایی مانند اسکیزوفرنی منجر شود.
 
به طور کلی، دوپامین از طریق افزایش انگیزه، بهبود تمرکز و مدیریت اشتها، به ارتقای سطح تناسب اندام کمک می‌کند. تنظیم درست این ماده در مغز می‌تواند تأثیرات چشمگیری بر سبک زندگی فعال و سالم داشته باشد.
 
 
 
 
 
۰ ۰

تاثیر ورزش بر کورتیزول یا هورمون استرس

کورتیزول و ورزش-مهدی صارمی نژاد

ورزش و فعالیت‌های جسمانی به عنوان یکی از مؤثرترین راه‌ها برای بهبود سلامت جسمی و روانی شناخته شده‌اند. یکی از هورمون‌های کلیدی که تحت تأثیر ورزش قرار می‌گیرد، کورتیزول است. 
کورتیزول یا هورمون استرس توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود و به خون میریزد. این هورمون نقش مهمی در تنظیم عملکردهای مختلف بدن مانند متابولیسم، پاسخ‌های ایمنی و واکنش به استرس ایفا می‌کند.

ورزش یکی از عوامل کلیدی است که می‌تواند سطح کورتیزول را تغییر دهد. به طور کلی، ورزش شدید و طولانی مدت باعث افزایش موقتی سطح کورتیزول می‌شود. این افزایش به دلیل نیاز بدن به تامین انرژی بیشتر در طول تمرین است. به عنوان مثال، ورزش‌های استقامتی مانند دویدن ماراتون، باعث افزایش قابل توجه سطح کورتیزول می‌شوند. این افزایش می‌تواند به بدن کمک کند تا با تقاضای انرژی بالا و استرس جسمی ناشی از تمرینات شدید مقابله کند.
کورتیزول در پاسخ به استرس‌های جسمی و روانی ترشح می‌شود و به بدن کمک می‌کند تا با شرایط استرس‌زا مقابله کند. این هورمون با افزایش قند خون، به بدن انرژی لازم برای مقابله با چالش‌ها را فراهم می‌کند. همچنین، کورتیزول به کاهش التهاب و تنظیم سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. اگرچه کورتیزول برای پاسخ به استرس‌های کوتاه مدت ضروری است، اما افزایش مزمن آن می‌تواند به مشکلات سلامتی منجر شود.



اثرات مثبت ورزش بر کورتیزول 
ورزش منظم و با شدت متوسط می‌تواند به تنظیم سطح کورتیزول و کاهش آن در زمان‌های استراحت کمک کند. این کاهش، به ویژه برای افرادی که تحت استرس مزمن قرار دارند، می‌تواند به بهبود وضعیت جسمی و روانی کمک کند. علاوه بر این، ورزش منظم باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی، کاهش التهاب و افزایش هورمون‌های شادی‌آور مانند اندورفین می‌شود، که همه این‌ها به کاهش سطح کورتیزول کمک می‌کنند.

اثرات منفی ورزش بر کورتیزول 
اگرچه ورزش به طور کلی مفید است، اما ورزش بیش از حد و یا انجام تمرینات بسیار شدید می‌تواند منجر به افزایش بیش از حد کورتیزول شود. ورزشکارانی که بدون استراحت کافی تمرین می‌کنند یا از روش‌های تمرینی نادرست استفاده می‌کنند، ممکن است دچار افزایش طولانی مدت کورتیزول شوند. این وضعیت می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند کاهش عملکرد ورزشی، ضعف سیستم ایمنی، و حتی افزایش خطر آسیب‌های جسمانی شود. همچنین، افزایش کورتیزول ناشی از ورزش بیش از حد می‌تواند فرآیندهای ترمیم و ریکاوری بدن را مختل کند.


تأثیر ورزش بر کورتیزول پیچیده است و به عوامل زیادی مانند نوع، شدت، و مدت ورزش بستگی دارد. در حالی که ورزش منظم و با شدت متوسط می‌تواند به تنظیم سطح کورتیزول و بهبود سلامت کلی کمک کند، ورزش بیش از حد و شدید می‌تواند تأثیرات منفی بر سطح کورتیزول و سلامت بدن داشته باشد. بنابراین، برای دستیابی به بهترین نتایج، توصیه می‌شود که ورزش‌ها با دقت و توجه به وضعیت بدنی و نیازهای فردی انجام شوند تا هم از فواید ورزش بهره‌مند شوند و هم از اثرات منفی کورتیزول پیشگیری کنند.
۰ ۰

آیا ورزش بر کبد چرب تاثیر دارد؟

مهدی صارمی نژاد- کبد چرب
کبد چرب به تجمع چربی‌ها در سلول‌های کبدی اشاره دارد. راه های مختلفی برای کنترل کبد چرب وجود دارد و ورزش یکی از موثرترین آنها برای مدیریت و بهبود این وضعیت است.
ورزش به دلیل تاثیری که بر بدن می گذارد به چند طریق میتواند سبب بهبود کبد چرب شود:

 
1. کاهش چربی کلی بدن: ورزش به کاهش وزن و کاهش درصد چربی بدن کمک می‌کند. وقتی که چربی بدن کاهش می‌یابد، چربی کبد نیز به طور طبیعی کاهش می‌یابد.

2. بهبود عملکرد متابولیکی: فعالیت بدنی منظم می‌تواند متابولیسم بدن را افزایش داده و بهبود بخشد. این به بدن کمک می‌کند که چربی‌ها را بهتر بسوزاند و از تجمع آن‌ها در کبد جلوگیری کند.
 
3. کاهش مقاومت به انسولین: یکی از عوامل اصلی کبد چرب غیرالکلی، مقاومت به انسولین است. ورزش می‌تواند حساسیت به انسولین را افزایش دهد، که منجر به کنترل بهتر قند خون و کاهش تجمع چربی در کبد می‌شود.
 
4. کاهش التهاب: فعالیت‌های ورزشی می‌توانند سطح التهاب بدن را کاهش دهند. التهاب یکی از عوامل موثر در پیشرفت کبد چرب به سمت نارسایی کبد و سیروز است.
 
5. افزایش متابولیسم: ورزش متابولیسم بدن را افزایش می‌دهد که می‌تواند به کاهش ذخیره چربی‌ها در کبد کمک کند.

6. افزایش جریان خون به کبد: فعالیت بدنی می‌تواند گردش خون را بهبود بخشد که این امر به کبد کمک می‌کند تا بهتر کار کند و چربی‌ها را متابولیزه کند.
 
7. بهبود عملکرد قلب و عروق: ورزش منظم سلامت کلی قلب و عروق را بهبود می‌بخشد که می‌تواند به بهبود جریان خون به کبد و عملکرد بهتر آن کمک کند.

8. بهبود ترکیب بدن: ورزش به افزایش توده عضلانی و کاهش توده چربی کمک می‌کند. افزایش توده عضلانی متابولیسم بدن را بهبود می‌بخشد که به کاهش چربی کبد کمک می‌کند.


انواع ورزش‌های موثر برای کبد چرب:
 
1. ورزش‌های هوازی (کاردیو): ورزش هایی مثل دویدن، شنا، دوچرخه‌سواری، و پیاده‌روی تند به سوزاندن کالری و کاهش وزن و جلوگیری از ابتلا به کبدچرب کمک می‌کنند.
2.تمرینات مقاومتی: وزنه‌برداری و تمرینات مقاومتی می‌توانند توده عضلانی را افزایش داده و متابولیسم را بهبود بخشند.
3. تمرینات ترکیبی: ترکیب ورزش‌های هوازی و مقاومتی ممکن است بهترین نتایج را برای کاهش چربی کبد به همراه داشته باشد.

توجه به نکته های زیر میتواند در این روند به شما کمک کنند:
 
- حداقل 150 دقیقه فعالیت هوازی متوسط یا 75 دقیقه فعالیت هوازی شدید در هفته.
- تمرینات مقاومتی دو یا سه بار در هفته.
- افزایش تدریجی مدت و شدت تمرینات برای جلوگیری از آسیب.
 
به طور کلی، ورزش نه تنها به بهبود وضعیت کبد چرب کمک می‌کند، بلکه به بهبود سلامت کلی بدن نیز منجر می‌شود و ترکیبی از ورزش‌های هوازی (مانند دویدن، شنا، دوچرخه‌سواری) و تمرینات مقاومتی (مانند وزنه‌برداری) بهترین نتایج را برای کاهش چربی کبد به همراه دارد. 
۰ ۰

7 نمونه از فواید ورزش بر سلامت روان که احتمالا از آنها بی خبرید!

 فواید ورزش-مهدی صارمی نژاد مشاور شیراز


مطالعه جدیدی که توسط دانشکده بهداشت عمومی هاروارد انجام شده، نشان می‌دهد که دویدن روزانه به مدت ۱۵ دقیقه یا پیاده‌روی به مدت یک ساعت خطر ابتلا به افسردگی ماژور را تا ۲۶٪ کاهش خواهد داد.در واقع ورزش می‌تواند با همان قدرت داروهای ضد‌افسردگی و بدون عوارض جانبی، انواع افسردگی خفیف تا متوسط را درمان کند. و این تنها یک مثال از تاثیر ورزش بر سلامت روان می باشد.

دلایل زیادی وجود دارد که چرا ورزش و فعالیت بدنی برای ما مفید است مثل سلامت قلب، استخوان ها، مفاصل و ....

تحقیقات نشان داده اند کسانی که به طور مداوم و منظم ورزش می کنند لاوه بر سلامت جسمی از سلامت روانی و عاطفی بهتری برخوردارند.
ورزش نه تنها برای سلامت جسمانی مفید است، بلکه تأثیرات قابل‌توجهی بر سلامت روانی نیز دارد.

در ادامه، به بررسی 7 نمونه از تأثیرات مثبت ورزش بر سلامت روان می‌پردازیم:
 
 
 
1.ورزش به کاهش سطح استرس و اضطراب کمک می‌کند.  سطوح مواد شیمیایی در مغز مانند سروتونین، هورمون‌های استرس و اندورفین هنگام ورزش تغییر می‌کند که احساس خوشحالی و آرامش را افزایش می‌دهند. ورزش‌های هوازی مانند دویدن، دوچرخه‌سواری و شنا به‌ویژه در کاهش اضطراب موثر هستند.

برای اطلاعات بیشتر در زمینه اضطراب و راهکارهای درمان آن اینجا کلیک کنید.

 
 
 
2.ورزش منظم می‌تواند به کاهش علائم افسردگی و بهبود خلق‌وخو کمک کند.  ورزش با افزایش سطح سروتونین، دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، به تنظیم خلق‌وخو و احساس شادی کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده است که فعالیت بدنی منظم می‌تواند به اندازه داروهای ضدافسردگی مؤثر باشد.
 
 
 
3.ورزش می‌تواند حس کنترل، توانایی مقابله و عزت نفس شما رو بهبود ببخشد. ورزش به بهبود تصویر بدن و افزایش اعتماد به نفس کمک می‌کند. افرادی که به طور منظم ورزش می‌کنند، معمولاً احساس بهتری نسبت به بدن خود دارند و این می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و رضایت از خود منجر شود.
 


4.ورزش منظم می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند. فعالیت بدنی باعث کاهش بی‌خوابی و بهبود الگوی خواب می‌شود. ورزش‌های ملایم مانند یوگا و پیاده‌روی به‌ویژه می‌توانند در بهبود کیفیت خواب مؤثر باشند.
رابطه تناسب اندام و ورزش با بهبود خواب و استراحت کافی یک رابطه دو سویه می باشد. همانطور که ورزش به بهبود کیفیت خواب و استراحت کمک میکند،استراحت کافی و مفید با تنظیم هورمون ها و متابولیسم بدن میتواند به تناسب اندام کمک کند.


برای خواندن مقاله کامل استراحت کافی و تاثیر آن بر تناسب اندام روی لینک روبرو کلیک کنید: استراحت کافی و تاثیر آن بر تناسب اندام
 
 
5.ورزش نه تنها بر سلامت جسمانی اثر مثبت دارد، بلکه به بهبود عملکرد شناختی و تقویت حافظه نیز کمک می‌کند. فعالیت بدنی باعث افزایش جریان خون به مغز و تحریک رشد سلول‌های عصبی می‌شود که می‌تواند به بهبود تمرکز، توجه و حافظه منجر شود.


6.ورزش می‌تواند افکار منفی  شما را منحرف کند و فرصت‌هایی را برای امتحان تجربیات جدید فراهم کند.

 
 
7.ورزش‌های گروهی مانند فوتبال، بسکتبال و والیبال به ایجاد تعاملات اجتماعی و تقویت روابط بین فردی کمک می‌کنند. این تعاملات می‌توانند به کاهش احساس تنهایی و افزایش حمایت اجتماعی منجر شوند.
 
 
 
ورزش نه تنها برای حفظ و بهبود سلامت جسمانی اهمیت دارد، بلکه نقش بسیار مهمی در بهبود سلامت روانی ایفا می‌کند. کاهش استرس و اضطراب، بهبود خلق‌وخو، افزایش اعتماد به نفس، بهبود کیفیت خواب، تقویت عملکرد شناختی و ایجاد تعاملات اجتماعی از جمله فواید ورزش برای سلامت روان هستند. بنابراین، توصیه می‌شود که ورزش به‌عنوان بخشی از روال روزانه زندگی قرار گیرد تا از فواید بی‌شمار آن بهره‌مند شویم.
۱ ۰